Jaką rolę odgrywa oś mózg – jelita – mikrobiota w zdrowiu psychicznym i fizycznym?

Oś mózg – jelita – mikrobiota to system, który zdobywa coraz większą uwagę naukowców, a jego znaczenie dla regulacji procesów psychicznych oraz fizjologicznych jest nie do przecenienia. Stres odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu tego układu, wpływając na mikrobiotę jelitową oraz na nasze zdrowie psychiczne i emocjonalne. 

Głównym regulatorem naszej reakcji na stres jest oś podwzgórze – przysadka – nadnercza (HPA). W trakcie stresującej sytuacji dochodzi do zwiększonego wydzielania kortyzolu, co sprzyja produkcji przeciwzapalnych cytokin. Niestety, badania pokazują, że chroniczny stres może zwiększać przepuszczalność jelit, prowadząc do stanu zapalnego określanego jako „nieszczelne jelito”. Ten stan w rezultacie wpływa na niskopoziomową aktywację jelitowego układu odpornościowego, co może mieć poważne konsekwencje dla naszego zdrowia (Ghosh i in., 2020).

Dotychczas problemy zdrowotne związane z układem jelitowym przypisywano głównie niezdrowej diecie. Obecnie zauważono, że przewlekłe sygnały stresowe z mózgu do jelit mają istotny wpływ na naszą mikrobiotę, co prowadzi do dalszych komplikacji zdrowotnych. Interakcje te wskazują na dynamiczną wymianę informacji w pętli zwrotnej między mózgiem, jelitami a mikrobiomem (Mayer, 2021). 

Z perspektywy sportu aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę na osi mózg – jelita. Regularne ćwiczenia korzystnie wpływają na mikrobiotę jelitową, zwiększając jej różnorodność, co jest istotne dla prawidłowego funkcjonowania układu metabolicznego (Monda i in., 2017). Ponadto, aktywność fizyczna wspiera produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA), takich jak kwas masłowy, który ma działanie przeciwzapalne i wspiera funkcje mózgu, co może przyczynić się do redukcji skutków długotrwałego stresu.

Badania udowodniły również, że aktywność fizyczna stymuluje neurogenezę oraz plastyczność mózgu, zwiększając poziom neurotroficznego czynnika pochodzenia mózgowego (BDNF), co jest kluczowe dla pamięci, nauki i rekonwalescencji po kontuzjach. Zwierzęta, które były bardziej aktywne, wykazywały aż dwukrotny wzrost neurogenezy (Fabel i in., 2003).

Podsumowując, aktywność fizyczna wpływa na oś mózg – jelita – mikrobiota w sposób korzystny, wspierając zdrowie psychiczne i fizyczne. Łącząc regularne ćwiczenia z odpowiednim żywieniem, można poprawić funkcje poznawcze oraz ogólne samopoczucie.